Europa begrijpt Duitsland niet meer. Slag om slinger van mening veranderen, deels met een complete ommezwaai tot gevolg, en onbegrijpelijke soloacties hebben de Duitse regering en bondskanselier van de Europese kernploeg naar de B-ploeg verstoten. Voor de toekomst van Europa is het cruciaal dat Merkel haar politieke strategie bijstelt. Minder draaien en keren en solo slim spelen, meer teamwork en duidelijkheid verschaffen.
Sinds het begin van de crisis stonden de Europese partners steeds vaker het hoofd te schudden bij de slingerkoers van Angela Merkel. Eerst regeerde ze samen met de sociaaldemocratische partij, nu met de liberale. De wisselvallige houding, en de overmatige aandacht voor de opiniepeilingen van de dag: het loopt als een rode draad door het crisismanagement van de Duitse regering. Voor de rest van Europa lijkt het als of Merkel wankelmoedig, aarzelend en zonder concept is.
Dat is niet zo. Het Duitse economische beleid kan duidelijk worden verklaard. Merkel volgt sinds het begin van de crisis een tweepijlerstrategie. De eerste pijler kan het best worden beschreven als 'wat goed is voor Duitsland, moet ook goed zijn voor Europa'. De tweede pijler is de laatste opiniepeiling en de mening van de meerderheid van het Duitse volk.
De eerste pijler van Merkels strategie was vooral in de eerste fase van de financiële en economische crisis opvallend. Heel vaak was het nee zeggen tegen Europa, maar 'ja' aan Duitsland. Een Europese oplossing om spaargelden te garanderen? Nein, maar iets later stond Merkel voor de camera met de belofte aan de Duitse bevolking dat alle spaargelden veilig waren. Een Europees stimuleringspakket? Nein, maar iets later had Duitsland zijn eigen pakket, het grootste van alle Europese landen. En later zelfs nog een tweede pakket. De Europese dimensie van de problemen werd ontkend of onderschat. Het Duitse belang stond voorop.
De voormalige Duitse bondskanselier Gerhard Schröder zei ooit dat een Duitse politicus zich slechts van drie dingen iets moet aantrekken: 'Bild, BamS und Glotze' (Bild, het zusterblad Bild am Sonntag en de buis). De tweede pijler van Merkels economisch beleid gaat duidelijk terug op haar voorganger Schröder. In de laatste fase van de crisis, de schuldencrisis, werd de publieke opinie bepalend voor het Duitse beleid. In Duitsland was en is een brede meerderheid tegen financiële steun aan andere Europese landen. De Duitsers hebben destijds hun geliefde D-Mark ingeleverd in de veronderstelling en met de belofte dat de euro een stabiele munt zou zijn. Alle andere landen moesten de Duitse stabiliteitscultuur volgen. Het oplossen van de Griekse problemen met Duits belastinggeld ligt meer dan gevoelig.
Een blik in de Duitse Bild-Zeitung zegt alles. Hier zijn alle Grieken bedriegers, sjoemelaars en uitvreters. De bondskanselier wekt de schijn van instemming door deze geluiden niet tegen te spreken. Dat verklaart waarom Merkel steun voor Griekenland zo lang mogelijk probeerde uit te stellen.
De felle kritiek op Merkels beleid ten aanzien van de Griekse crisis is begrijpelijk, maar de resultaten spreken eigenlijk voor Merkel. De Duitse maatregelen ter stimulering van de economie, denk maar aan de fameuze slooppremie of gesubsidieerd deeltijds werk, waren niet alleen toonaangevend voor Europa. Ze waren ook succesvol. Alleen de Duitse exportsector werd door de recessie getroffen. De binnenlandse vraag bleef enigszins overeind en de werkloosheid steeg nauwelijks. De Duitse economie kwam als een van de eersten uit de recessie en zal de komende jaren waarschijnlijk de groeimotor van Europa zijn. Het is ook de vraag of de Griekse regering bereid was geweest tot het doorvoeren van forse bezuinigingen als Merkel vroeger had ingestemd met financiële steun. De tactiek om de Grieken zo lang aan het lijntje te houden was zo slecht niet.
Sinds het reddingspakket voor Griekenland is het evenwel duidelijk dat de problemen van de Eurozone niet meer op te lossen zijn met Merkels tweepijler-strategie. Angela Merkel heeft het nog niet gemerkt. De nieuwste Duitse egotrip van afgelopen week om de financiële markten in hun eentje aan banden te leggen was het laatste hoogtepunt van de tweepijler- strategie. De publieke opinie en de politieke oppositie vragen om de financiële sector in de hoek te zetten, de Duitse regering luistert gedwee. Natuurlijk is een verbod op speculatieve transacties geen slechte zaak, maar niet als het slechts door één land wordt geïntroduceerd.
In plaats van stabiliteit heeft de Duitse regering nu voor nieuwe verwarring gezorgd. Als Merkel de markten echt had willen stabiliseren, had zij alle aarzelingen achter zich gelaten en luid en duidelijk haar engagement voor het Europese plan van 750 miljard euro bevestigd. Uitgerekend dit plan heeft het potentieel om de huidige crisis op te lossen, maar alleen als het ook echt wordt doorgevoerd. Het is de hoogste tijd voor alle landen om hun verplichtingen nu na te komen.
De crisis is inmiddels in een nieuwe fase beland. Na de bankencrisis, de recessie en de Griekse crisis, is er nu de schuldencrisis en zelfs een existentiële crisis. De toekomst van de Eurozone staat op het spel. Nationale egotrips helpen nu niet meer. Angela Merkel moet een nieuwe pijler aan haar strategie toevoegen: rechtlijnigheid in verbondenheid.
Dit stuk verscheen eerder in het Belgische dagblad "De Morgen"
No comments:
Post a Comment