Europees spaarkampioen

Duitsers zijn zuinig. In een land waar harddiscounters zoals Aldi en Lidl bijna 50 procent marktaandeel hebben en grote mediawinkels met de slogan 'Geiz ist geil' (gierig is geil) klanten lokken, is spaarzaamheid volkssport. In heel Europa staat Duitsland met bondskanselier Angela Merkel sinds de Griekse crisis bekend als Europees spaarkampioen. Met het grootste bezuinigingspakket uit de geschiedenis van het land probeert de Duitse regering nu Europa een nieuwe les te leren.

De Duitse regering wil tot 2014 rond 80 miljard euro bezuinigen. Dat is fors, en meer dan 3 procent van het bruto binnenlands product is niet niks. Bespaard wordt vooral op sociale zekerheid, de publieke sector en defensie. Maar ook het bedrijfsleven moet meedoen. De regering wil een belasting op financiële transacties introduceren. Het liefst in Europese samenwerking, maar desnoods ook alleen. Bovendien komen er hogere lasten voor kernenergie en een vliegtaks. Op het eerste gezicht een uitgebalanceerd plan, maar de verwachte hogere inkomsten zijn nog steeds luchtspiegelingen, de bezuinigingen op sociale zekerheid zijn concreet.

Met de bezuinigingen toont Merkel vastberadenheid. Toch ontbreekt weer moed. De regering heeft alleen dat gedaan waarvoor het afgelopen jaar is gekozen. Iets te veel bezuinigd om het pakket nog sociaal te kunnen noemen, iets te weinig subsidies voor bedrijven gekort, maar ook geen nieuwe lasten voor de grote meerderheid. Vlees noch vis dus. Er komt geen verhoging van de btw of de inkomstenbelasting, de regering houdt zich aan de grondwettelijke schuldrem en op onderwijs wordt ook niet bezuinigd.

De regering heeft een kans gemist om brede steun bij de bevolking te krijgen. Het sociaal klimaat zal kouder worden. Er was nochtans niet veel nodig geweest. Denk maar aan een tijdelijke vermogensbelasting of een tijdelijke verhoging van het hoogste inkomenstarief. De regering heeft de kans voorbij laten gaan om subsidies en aftrekposten aan te pakken en een bredere hervorming van het belastingstelsel op te zetten.

In het binnenland zal de regering door de nieuwe plannen moeilijk scoren. Er bestaat zelfs het risico op een grotere kloof tussen arm en rijk. In Europa heeft de Duitse regering nu betere kaarten. Het begrotingstekort duikt met de nieuwe maatregelen waarschijnlijk al in 2012 weer onder de Maastrichtgrens van 3 procent. En dat als een van de eerste in de eurozone. Dat is morele steun voor de Zuid-Europese landen, maar verhoogt vooral de druk op landen als België, Nederland en Frankrijk om ambitieus te bezuinigen. De Europese spaarkampioen geeft een duidelijk signaal: ook wij knippen bonnetjes en gaan voor in de gang naar de Aldi.

Deze column verscheen eerder in het Belgische dagblad "De Tijd"