Vriendelijke spoken, ze betaan

De angst voor een nieuw monster in de eurozone waart weer rond. De lage inflatie van de afgelopen maanden en de krimpende kredietgroei heeft het spook van de deflatie teruggebracht. Deflatie, is dat niet het gedrocht dat volgens de leerboeken de hele economie in een neerwaartse spiraal stort? Gelukkig bestaat het leven uit meer dan leerboeken economie. Daarom weten we dat niet alle spoken slecht zijn. De leerboeken brengen een duidelijke boodschap: deflatie is slecht. Een gevaar voor de economische groei, want dalende prijzen leiden mogelijk tot uitstellen en afwachten door consumenten en bedrijven. Daarnaast maakt deflatie het moeilijker schulden af te lossen, omdat de uitstaande schulden steeds meer waard worden. Kortom, deflatie is een monster dat we moeten vrezen, luidt de klassieke theorie. Niet zo snel! Zelfs als de prijzen een klein beetje dalen, hoeft dat lang geen reden te zijn voor deflatievrees en economische neergang. De ik ben-toch-niet-gek-campagne van een bekende Duitse winkelketen toonde overtuigend aan dat dalende prijzen consumenten niet tegenhouden om geld uit te geven. Het lijkt onwaarschijnlijk dat een consument bij een deflatie van 0,5 procent of 1 procent de aankoop van een nieuwe koelkast een jaar uitstelt. Bovendien zijn er enkele goede redenen waarom de inflatie in de eurozone zo laag is: algemene en eurospecifieke. De ruk naar beneden is al langer bezig. Door de zogenaamde hedonistische berekeningsmethode houdt de inflatie rekening met kwaliteitsverbeteringen van producten. De komst van een nieuwe iPhone, ook al kost die net zo veel als de oude een jaar geleden, heeft een negatieve impact op de inflatie. Globalisering en arbeidsmobiliteit hebben ook een neerwaartse druk op lonen en prijzen gezet. Op dit moment komen er nog de lagere energie- en voedselprijzen bij, en de structurele veranderingen in Zuid-Europese landen. Kortom, de lage inflatie in de eurozone is eerder een zegen dan een gevaar. Japan geldt voor velen als de beste illustratie van de kwalijke effecten van deflatie. Daarbij wordt vergeten dat niet de dalende prijzen van consumptiegoederen het probleem waren, maar een leeggelopen zeepbel op de huizenmarkt en op de beurzen. Terwijl de prijzen van goederen sinds 1998 jaarlijks met slechts 0,4 procent daalden, zakten de huizenprijzen en beurskoersen met ongeveer 90 procent en krompen de balansen van de banken fors. Japan toont dat een langdurige bankencrisis het ware spook is dat de eurozone moet vrezen. Het is tijd om een monsterlijk hoofdstuk aan de economische leerboeken toe te voegen. Een hoofdstuk dat behalve aan kwaadaardige spoken ook aandacht besteedt aan vriendelijke geesten zoals in de film 'Monsters Inc', of meer vintage: 'Casper' of 'I dream of Jeannie'. Deze column verscheen vandaag in het Belgische dagblad "De Tijd".