Column: De geur van emotie

Na een rommelige start loopt het bij Die Mannschaft in Frankrijk weer op rolletjes. Bondscoach Löw heeft na twee mindere wedstrijden geluisterd naar de 82 miljoen bondscoaches en twee basisspelers uitgewisseld. Sindsdien draait de ploeg gesmeerd. Wel jammer alleen dat morgen al de gevreesde aartsvijand Italië op Die Mannschaft wacht. Nog nooit heeft Duitsland bij een toernooi van Italië gewonnen. De angst voor een vroegtijdig vertrek uit Frankrijk is groot bij supporters en amateur coaches. Maar een coole Löw heeft een heel land gerustgesteld, door relaxed een espresso slurpend uit te leggen, dat er geen Italië-trauma is en dat Die Mannschaft gewoon gaat winnen. Wat een contrast met Angela Merkel! Voordat Angela Merkel deze week naar Brussel vertrok, legde ze in het Duitse parlement nog even uit wat de Duitse positie is rondom de Brexit. Het was een typisch Merkel optreden: zakelijk, terughoudend, niets vastleggend, geen drama. Een goede beschrijving van de stand van zaken en een onderkoelde analyse. Een soort van ‘Brexit on the rocks’, ‘stirred, not shaken’. Dit beleid, deze stijl, hebben Merkel tot de machtigste vrouw in Europa gemaakt. Zij is zo door de financiële, euro- en Griekenland crisis gerold. Maar zelfs al is business as usual in onrustige tijden enorm rust gevend, het zal onvoldoende zijn om Europa uit deze - niet meer en niet minder existentiële - crisis, te leiden. Hoe had het anders gekund? Merkel relaxed met een espresso of eens met een gepassioneerde speech, die de jonge generatie in vuur en vlam zet. Een speech, met virale hit en ‘like’ potentie. Een speech met een duidelijke boodschap, het liefst met een duidelijke visie. Zo’n speech was in de huidige omstandigheden niet moeilijk geweest. Maar drie punten zijn er nodig. Een, maak duidelijk dat je er alles zult doen om de Britten zo snel mogelijk uit de EU te zetten. In alle vriendschap. Maar een gijzeling van de EU van– meer dan - twee jaar afwachten en onderhandelen is niet acceptabel. Twee, het is tijd voor een nieuw begin voor Europa. Geen discussie meer over meer óf minder Europa, maar een discussie over meer én minder. Een open, eerlijke en emotionele discussie over op welke onderwerpen Europa meer integratie nodig heeft en waar minder. Een niet moraliserende discussie, waar geen goed of slecht bestaat en waarbij het einde open is. Tenslotte heeft Europa een “man on the moon” project nodig. Waarmee kan de EU weer de harten laat raken? Een sociaal Europa? Een welvarend Europa? Een innovatief Europa of een eindelijk weer groeiend Europa door grensoverschrijdende investeringen? Maar vooral, een doel met emotie. Ook verliest Die Mannschaft morgen van Italië, een coole Jogi Löw heeft heel Duitsland wel even laten dromen. Wat Jogi ook doet, het in zijn broek grabbelen of relaxed het Duitse winconcept uitleggen, hij lokt emotie uit. Iets meer Löw bij Merkel zou heel Europa goed doen. Deze column verscheen vandaag in het Belgische dagblad "De Tijd"

Brexit - ein schrecklich historischer Tag

Für einen bekennenden Europäer wie mich aber auch ein schrecklicher Tag. Auch wenn das offizielle Endergebnis noch nicht da ist, scheint das Brexit-Lager uneinholbar vorne zu liegen. Zusammen mit den Kollegen aus London werden wir am frühen Vormittag eine längere Research Note veröffentlichen. Bevor diese kommt, hier schon eine kurze Stellungnahme. Es sieht so aus, als ob Europas schlimmster Alptraum Wahrheit geworden ist. Sollte sich das Ergebnis bewahrheiten, werden die wirtschaftlichen und politischen Folgen noch lange zu fühlen sein. Die erste Marktreaktion gibt schon einen guten Vorgeschmack. Es steht ein langer, schwieriger und dreckiger Scheidungsprozess an. Es wird nicht nur schwierige Verhandlungen mit Großbritannien geben. Europa wird sich auch mit sich selbst beschäftigen müssen. Nach dem heutigen Tag wird Europa nie mehr so sein wie bisher. Der Geist des Populismus und antieuropäischer Haltungen ist aus der Flasche entwichen und wird nur sehr schwer einzufangen sein. Europa befindet sich in einer existentiellen, in einer Identitätskrise. Nach dem Brexit ist vor der nächsten Exit-Gefahr. Schon jetzt gibt es Spekulationen über mögliche EU-Abstimmungen in Frankreich und den Niederlanden; zwei Gründungsmitglieder der EU. Die Wahrscheinlichkeit einer schleichenden Desintegration der EU und auch der Eurozone nimmt zu. Die Gefahr, dass die nächste Generation, unsere Kinder, diese Scherben aufräumen muss, auch. Europa muss die Kritik und Skepsis in Teilen der Bevölkerung ernst nehmen. Die aktuelle Europa-Diskussion dreht sich fast immer nur um ‚mehr oder weniger’ Europa. Europa braucht eine neue differenzierte Diskussion über die Zukunft Europas. Eine Diskussion, in der positive Alternativen aufgezeigt und die Ängste ernst genommen werden. Eine Diskussion, die nicht sich nicht mehr um ‚mehr oder weniger’ drehen sollte, sondern um ‚mehr und weniger’. So könnte ein historisch schrecklicher Tag irgendwann vielleicht doch einmal als Anfang eines besseren Europas in den Geschichtsbüchern stehen. Das ist aber vielleicht nur der Traum eines verträumten Europäers.

Another 'yes but...' from Karlsruhe

The German Constitutional Court just released its final verdict in the case against the ECB’s OMT programme. The Court rejects the complaint but does only give half-green light for OMT. < Summary Line Germany’s Constitutional Court just released its ruling in the case against the ECB’s OMT programme. The Court officially rejects the complaint against OMT. However, the details of the Court’s ruling suggest that rejecting a complaint does not necessarily mean that the Court embraces OMT. Although we are no legal experts, the bottom line of the Court’s ruling seem to be: the Court grudgingly acknowledges the ECB’s independence on monetary policy matters and that European legal matters do not fall into the responsibility of the German Court. Moreover, the Bundesbank can only participate in the OMT under certain conditions. Remember, the OMT programme has been the ECB’s strongest weapon during the peak times of the euro crisis and it is a programme which has never cost a single euro. The OMT has been the fundament under Mario Draghi’s famous “whatever it takes” words. It is the programme with which the ECB announced to buy government bonds of crisis-stressed countries under certain conditions, as e.g. that the country needs be in a bailout programme. The “whatever it takes” words combined with OMT were a game changer during the darkest times of the euro crisis, giving financial markets the impression that the ECB could be a last lender of resort for the Eurozone. Consequently, spreads between government bond yields narrowed again. But the legality of the programme has been challenged by 37,000 German plaintiffs who argue that OMT violates the EU’s prohibition on the “monetary financing” of governments. Last year, the German Court had asked the European Court of Justice for legal advice (which is different from delegating the entire case to the European level). The ECJ’s advice was clearly supportive for the ECB. With today’s final ruling, the German Constitutional Court confirms the ECJ’s ruling but also indirectly criticizes the ECJ for not having investigated deep enough whether ECB’s own assessment on need for OMT was justified. In its ruling, the German Court states that it took the ECB’s own assessment for granted. While the German Court has rejected the case against the OMT, it still has put conditions on the Bundesbank’s participation. Namely: bond purchases should be limited in volume and should not be announced beforehand. Moreover, purchased bonds should only held until maturity in exceptional cases. The entire case has not only brought German opposition against the ECB’s non-standard monetary policy measures into court rooms, it has also been a nice illustration of the ongoing struggle and difficulties in Europe and the Eurozone to delegate powers and responsibility from the national to the European level. Similar to the British referendum in two days from now, the German Court’s ruling had the potential to shake the European Union or at least the monetary union to its very foundations. Fortunately, it did not. This ruling on a programme which has never ever been used gives the ECB enough room and backing to continue with QE and to stand ready to eventually fight any emergencies on financial markets in case of a Brexit-vote on Friday morning. At the same time, however, the ruling was not convincing or strict enough that it will stop German opposition against current ECB policies or prevent new lawsuits against the ECB. It was a typical “yes, but…” ruling from Karlsruhe. Some could even be tempted to call the Court a sore loser who is still struggling to find a balance between European and national interests and powers. Clearly not the only one in Europe currently.