Column: Love brand

Een positief effect heeft de Brexit in ieder geval: Europa is al drie weken lang weer thema nummer een. De discussie over de toekomst van Europa, het meer minder of gewoon anders, is het gesprek van de dag. Europa moet de burgers weer in het hart raken. Europa moet een “love brand” worden. De afgelopen dagen hebben echter laten zien dat de Duitse zoektocht naar het juiste recept voor meer emoties en brede steun voor Europa weer eindigt met een typisch Duits reflex: meer regels en meer straffen. Een vergissing. 

 

Opnieuw doet Europa de zoveelste poging het zieltogende Stabiliteitspact leven in te blazen door sancties tegen Portugal en Spanje aan te kondigen, vanwege achterblijvende bezuinigingen en het niet halen van de begrotingsdoelstellingen. Vooral uit Duitsland klonk de luide roep om striktere handhaving van de regels, zeker na de Brexit. Dit zou het vertrouwen terugbrengen. De disciplinerende rol van de begrotingsregels en het vertrouwen blijven natuurlijk weg als Frankrijk in een vergelijkbare situatie niet zo hard wordt aangepakt. “Omdat het Frankrijk is”, zoals Jean-Claude Juncker ooit zei. Daarbij is het economische nut om landen, die al jaren bezuinigingen achter de rug hebben, met sancties te straffen meer dan twijfelachtig. De overheidsfinanciën zullen daardoor niet houdbaarder worden. Een lange termijn plan en meer economische groei zouden eerder wonderen doen. Duidelijk is dat sancties bij de Spaanse en Portugese bevolking zeker averechts zullen werken. Het anti-Europese sentiment verdwijnt hierdoor zeker niet.

 

De crises rondom de Italiaanse banken is een ander verhaal. Door de nieuwe regel van een bail-in – schuldeisers van banken moeten mee betalen aan bankenreddingen – zal de desastreuze verbinding tussen bankenreddingen en schuldencrisissen worden doorbroken. Banken zullen niet meer in staat zijn om hele landen in een dreigend faillissement te duwen. In Italië luidt deze bail-in echter mogelijk het einde in van de politieke carrière van premier Renzi. Veel kleine beleggers in Italië hebben hun spaarcentjes, in de veronderstelling van veiligheid, in aandelen en obligaties van banken hebben gestopt. Een bail-in zou tot veel kleine persoonlijke drama’s leiden. Net als bij Portugal en Spanje zou het aandringen op implementatie van de Europese regels ongeruste burgers in de open armen van de populisten drijven.

 

De reflex om de gevolgen van een Brexit en opkomende populisme met meer regels en zwaardere straffen te bestrijden kan als schieten in de eigen voet worden beschouwd. Het enige resultaat is frustratie, onmacht en daarmee een vruchtbare bodem voor eurofobie. In Noord-Europa, waar het gevoel van superioriteit en wantrouwen richting Zuid-Europa verder toeneemt, stijgt de frustratie vanwege het niet naleven van de regels. En in Zuid-Europa stijgt de frustratie omdat zinloze regels tot nog meer ellende leiden. Een ‘love brand’ zal Europa zo  niet worden.

Deze column verscheen vandaag in het Belgische dagblad "De Tijd"